Đơn bào

1. Contents

   • 1 Khái niệm chung
   • 2 Đặc điểm chung
     • 2.1 Về hình thể và kích thước
     • 2.2 Về cấu tạo cơ thể
     • 2.3 Về dinh dưỡng
     • 2.4 Sinh sản
     • 2.5 Về hô hấp
     • 2.6 Về chu kì phát triển
     • 2.7 Về đặc điểm đáp ứng miễn dịch

   Khái niệm chung

• Đơn bào là những nguyên sinh động vật mà toàn bộ cơ thể chỉ được cấu tạo bởi một tế bào duy nhất thuộc Eukaryote với nhân và bào tương được bao bọc bởi một lớp màng tế bào.
• Tuy chỉ là một tế bào nhưng nó đảm nhận tất cả những vai trò, chức năng sống của sinh vật.
• Hầu hết đơn bào sống tự do ngoài môi trường, chỉ có một số ít là thích ứng với cuộc sống kí sinh không gây bệnh hoặc gây bệnh.

  

2. Đặc điểm chung

Về hình thể và kích thước

• Có kích thước nhỏ nhất trong giới động vật nói chung và các loại kí sinh trùng nói riêng, kích thước dao động khoảng 1-100µm
• Hình thể thô sơ, có thể khác nhau tùy giống, loài. Ngay trong cùng một loài hình thể cũng thay đổi tùy theo từng giai đoạn phát triển.

Về cấu tạo cơ thể

• Màng tế bào: hầu hết đơn bào đều có một màng tế bào bao bọc, trừ các đơn bào thuộc lớp chân giả là không có màng tế bào bao bọc
• Nguyên sinh chất: nguyên sinh chất của đơn bào là một chất có hạt mỏng và được chia làm hai phần. Ngoại nguyên sinh chất nằm ở phía ngoài, tương đối mỏng, có chức năng tạo cơ quan vận động ( chân giả của amip, roi và màng vây của trùng roi hay lông chuyển của trùng lông), tiêu hóa thức ăn, hô hấp, bảo vệ tế bào. Nội nguyên sinh chất nằm ở phía trong, dày hơn, có chức năng dinh dưỡng, sinh sản. Trong nội nguyên sinh chất còn có chứa không bào co bóp để điều chỉnh áp lực thẩm thấu, điều chỉnh bài tiết và không bào tiêu hóa giúp cho việc dự trữ thức ăn.
• Nhân: nằm trong nội nguyên sinh chất, có hình tròn hoặc hình bầu dục. Cấu tạo nhân đơn bào phía ngoài là màng nhân có đặc tính hơi dai, một số loài trên màng nhân có các hạt nhiễm sắc, bên trong là chất dịch nhân đặc quánh, ở trung tâm có một điểm hay một đám hạt bắt màu sẫm gọi là trung thể. Đơn bào thường một nhân, nhưng cũng có loại có 2 nhân như trùng lông.

  

Về dinh dưỡng

Có nhiều cách để đơn bào lấy chất dinh dường

• Hấp thu các chất dinh dưỡng qua màng tế bào bằng cách thẩm thấu
• Chiếm thức ăn theo hình thức thực bào
• Hấp thu thức ăn một cách tự nhiên giống như dinh dưỡng thực vật: cách hấp thu này chỉ gặp ở một đơn bào hết sức thô sơ, chưa có nhiều tính chất biệt hóa hơn so với thực vậy mà vẫn có thể giữ chức năng chuyển hóa diệp lục

Sinh sản

• Đơn bào có khả năng sinh sản rất mạnh, có nhiều hình thức khác nhau:
• Vô tính: phân đôi theo chiều dọc, hoặc cắt ngang, nhân lên, phân chia liên tục
• Hữu tính: do sự phối hợp của một số tế bào đực và một tế bào cái gặp ở lớp bào tử trùng hoặc chỉ là sự kết hợp của hai cá thể.
• Ngày nay có thể cấy nhiều loại đơn bào lên môi trường nhân tạo, để phục vụ cho công tác y dược

Về hô hấp

• Đơn bào không có cơ quan hô hấp biệt hóa nên có thể hô hấp trực tiếp bằng cách hấp thụ khí oxy và thải khí carbonic bằng khuếch tán. Nhưng vì oxy có ở trong ống tiêu hóa và trong mô cơ thể nên đại đa số đơn bào đều phải hô hấp bằng phương thức chuyển hóa theo on đường kị khí nhờ vào hệ thống các enzym phong phú.

Về chu kì phát triển

Tùy theo loại đơn bào mà chúng có chu kỳ phát triển đơn giản hay phức tạp. Trong chu lỳ phát triển đơn bào có thể lan truyền từ ký chủ này sang ký chủ khác bằng nhiều hình thức:

• Thể hoạt động
• Thể bào nang
• Qua trung gian truyền bệnh

Về đặc điểm đáp ứng miễn dịch

• Khi đơn bào xâm nhập vào cơ thể thì tạo ra cho cơ thể vật chủ đáp ứng miễn dịch, tuy nhiên không bền vững và không đủ để phòng các đợt nhiễm tiếp theo
• Chỉ có duy nhất một loại trùng roi đường máu và đường nội tạng gây bệnh mụn cận miền đông, khi vào cơ thể tạo miễn dịch suốt đời
• Copy ghi nguồn: https://health-guru.org

  Link bài viết: Đơn bào