Cơ chế tác dụng của kháng sinh

Vi khuẩn phát triển theo đường cong sinh trưởng chung gồm có các pha: pha log, pha lag, pha cân bằng, pha suy vong. Nhìn chung vi khuẩn phát triển mạnh nhất ở pha log. Muốn ức chế sự phát triển của vi khuẩn, ta sẽ tác động vào quá trình phát triển của nó.

Có các cơ chế chính đó là:

1. Ức chế tổng hợp vách tế bào

• Đại diện: penicillin, glycopeptid, polypeptid, fosfomycin,..
• Vách tế bào vi khuẩn được cấu tạo chủ yếu từ peptidoglycan, đảm bảo tính bền vững của tế bào. Thuốc ức chế tổng hợp peptidoglycan ở các giai đoạn khác nhau, dẫn đến màng tế bào trong bị lộ và thoát các chất ra ngoài. Vi khuẩn chết

Do đó đây là kháng sinh diệt khuẩn, tác dụng tốt trên vi khuẩn gram dương vì vi khuẩn này có lớp peptidoglycan dày, và lộ ở ngoài, còn vi khuẩn gram âm có lớp phospholipid bao bọc ngoài nên tác dụng kém hơn

• Các beta lactam: acyl hóa các enzym D-alanin transferase, ức chế giai đoạn cuối cùng của quá trình tổng hợp vách tế bào vi khuẩn
• Vancomycin gắn vào D-ala-D-ala tận cùng của pentapeptid mới hình thành trong chuỗi peptidoglycan, ức chế phản ứng transglycosylase, ngăn cản tạo lưới peptidoglycan

2. Ức chế tổng hợp protein

• Đại diện: aminosid, tetracyclin, macrolid, phenicol, lincosamid
• Tác động lên ribosom- là nơi tổng hợp protein của tế bào vi khuẩn, ngăn cản quá trình tổng hợp protein
• Gắn lên tiểu thế 30S có tác dụng kìm khuẩn: tetracylcin: ức chế tiếp nhận aminoacyl-t-ARN , không cho gắn tiếp acid amin
• Gắn lên tiểu thể 50S có tác dụng kìm khuẩn: Cloramphenicol ức chế hình thành liên kết peptid, acid amin không gắn được vào chuỗi
• Macrolid, lincosamid: ức chế quá trình chuyển vị, ngăn không cho gắn tiếp acid amin vào mạch.
• Gắn lên 30S có tác dụng diệt khuẩn: aminosid có tác dụng diệt khuẩn vì nó không chỉ ngừng sản xuất mà còn làm sai lệch tổng hợp protein gây tạo ra sản phẩm độc cho tế bào vi khuẩn, dẫn đến vi khuẩn chết.

3. Ức chế tổng hợp acid nhân

Có 2 cách ức chế acid nhân

• Ức chế enzym AND ginase: làm chuỗi AND không tháo xoắn để tiếp tục quá trình nhân đôi
• Ức chế enzym ARN polymerase phụ thuộc AND, không phiên mã được, kháng sinh kiểu này là kháng sinh diệt khuẩn: Rifampicin

4. Ức chế chuyển hóa: Co-trimoxazol

Ức chế tổng hợp acid folic, một chất cần thiết cho quá trình chuyển hóa của vi khuẩn.

Co- trimoxazol gồm 2 chất: Trimethoprim và Sulfamethoxazol

Nếu sử dụng đơn độc thì chỉ có tác dụng kìm khuẩn, nếu kết hơp thì có tác dụng diệt khuẩn.

5. Thay đổi tính thấm của màng tế bào: polypeptid

Làm thay đổi tính thấm của màng tế bào với các ion làm thoát các ion và gây chế vi khuẩn.

Copy ghi nguồn: https://health-guru.org

Link bài viết: Cơ chế tác dụng của kháng sinh

Xem thêm bài viết:  Kháng sinh và những điều cần biết